De kantonrechter Limburg heeft vorige maand een politiek en maatschappelijk interessante uitspraak gewezen.

Feiten en omstandigheden
In de uitspraak wordt de arbeidsovereenkomst van een Agogisch Werkende GGZ 1¹ van de geestelijke gezondheidszorg instelling Mondriaan te Limburg ter discussie gesteld.

De medewerker was sinds 1 oktober 2019 in dienst bij Mondriaan. Mondriaan hanteert een strikt protocol Gedrag en Integriteit, dat de medewerker ook ter beschikking is gesteld. In dit protocol is in de kern opgenomen dat alle vormen van grensoverschrijdend gedrag vinden onacceptabel zijn. ‘Grensoverschrijdend gedrag is een zeer breed begrip, maar ook een subjectief begrip, omdat ieder voor zich bepaalt waar voor hem of haar de grens ligt die acceptabel gedrag van grensoverschrijdend gedrag scheidt.

Op 27 oktober 2020 heeft een patiënte van een psychiatrische afdeling de medewerker beticht van aanranding. De medewerker is daarom korte tijd op non-actief gesteld. Uit een onderzoek van Mondriaan bleek dat er geen grond bestond voor de beschuldiging van patiënte. De medewerker heeft tegen de patiënte op 18 november 2020 aangifte gedaan bij de politie van smaad/laster.

Op zaterdag 20 februari 2021 bracht de medewerker samen met een verpleegkundige voor de tweede keer een bezoek aan (dezelfde) patiënte. De bedoeling van het bezoek was om te controleren of de patiënte zich inmiddels had gedoucht, omdat zij dit bij een eerste bezoek (nog) niet had gedaan. Tijdens dit tweede bezoek was de patiënte nog steeds niet bereid om te gaan douchen. Op enig moment is de patiënte van haar bed opgestaan, lijkt weer te gaan zitten op bed, maar is dan richting de medewerker gelopen en heeft met haar arm langs het hoofd van de medewerker gezwaaid. De medewerker heeft dit met zijn rechterarm afgeweerd. De patiënte is achteruit terug naar het bed gelopen en is weer gaan zitten. De medewerker is vervolgens richting de patiënte gelopen, de verpleegkundige bleef in de deuropening staan. De patiënte is toen weer opgestaan en heeft naar de medewerker gespuugd. De medewerker heeft daarop een trappende beweging richting het bovenlichaam van de patiënte gemaakt en de patiënte is op haar bed terechtgekomen. De medewerker en de verpleegkundige hebben de patiënte onder bedwang gehouden op het bed. Van dit voorval zijn camerabeelden gemaakt (zonder geluid).

Mondriaan verzoekt de arbeidsovereenkomst met de medewerker vanwege ernstig verwijtbaar handelen te ontbinden (de e-grond). De medewerker heeft geweld gebruikt tegen een patiënte en hier bestond geen rechtvaardiging voor. De medewerker had volgens Mondriaan anders moeten handelen.

De kantonrechter oordeelt al vrij snel dat het gedrag van de medewerker ernstig verwijtbaar is en een ontbinding rechtvaardigt. De ernstige verwijtbaarheid is er in gelegen dat de medewerker een vorm van geweld heeft gebruikt tegen een patiënte. Waar de medewerker in eerste instantie had gesteld dat hij bang was besmet de raken met Covid-19 heeft hij tijdens de mondelinge behandeling gesteld dat hij ‘sowieso niet bespuugd wil worden’. De kantonrechter hecht veel waarde aan dit gewijzigde standpunt, omdat het risico om bespuugd te worden nu eenmaal inherent is aan de omgang met psychiatrische patiënten en het standpunt dat de medewerker bang is voor een besmetting wellicht niet geheel onbegrijpelijk zou zijn geweest. Het gaat niet aan om daarop zo excessief te reageren. Daar komt nog bij dat er door Mondriaan beschermingsbrillen beschikbaar zijn gesteld. Ook het standpunt van de medewerker dat hij de verpleegkundige wilde beschermen gaat niet op. Het gedrag van de patiënte was immers gericht op de medewerker en niet op de verpleegkundige.

De kantonrechter ontbindt de arbeidsovereenkomst daarom op de eerst mogelijke termijn, zonder toekenning van een transitievergoeding.

Beschouwing
Juridisch gezien valt het oordeel van de kantonrechter te begrijpen. Iedere vorm van geweld (ook) bij de uitoefening van de functie is in beginsel ontoelaatbaar en verwijtbaar. En de medewerker in kwestie had mogelijkheden om zich tegen een spugende patiënt te verdedigen.

Aan de andere kant geldt dat het geweld tegen mensen met een publieke functie al langere tijd toeneemt. Om die reden zijn ook verschillende actieprogramma’s van ‘taskforces’ in het leven geroepen om dit geweld tegen te gaan.² Een recent incident in een ggz-instelling waarbij op 12 juli jl. een beveiliger en een medewerker werden neergeschoten door een 67-jarige patiënt en de beveiliger uiteindelijk overleed aan zijn verwondingen, zorgt er voor dat ook de maatschappelijke discussie over dit onderwerp weer is opgelaaid. Lees bijvoorbeeld het artikel in het Parool van 21 juli jl. waarin wordt bepleit dat geweld van een psychiatrisch patiënt tegen een hulpverlener geen beroepsrisico is.³ Alhoewel het uitoefenen van bepaalde functies ook bepaalde risico’s met zich meebrengt, vraag ik me af waar de grens ligt. Is het spugen van een patiënte een aan het beroep van hulpverlener inherent risico?

Lees hier de volledige uitspraak.

Auteur: Maud de Bruijn

¹ Een agogisch medewerker ggz werkt in de geestelijke gezondheidszorg of in de verslavingszorg.
² Denk aan de taskforce ‘Onze hulpverleners veilig’ en
³ https://www.parool.nl/columns-opinie/opinie-nee-geweld-in-de-ggz-hoort-er-niet-nou-eenmaal-bij~bc9a5948/