Volkskrant redacteur en boekenrecensent krijgt een billijke vergoeding van €370.000 na een onzorgvuldig ontslag in een vermeende #MeToo situatie.

Op 19 oktober 2021 heeft het Gerechtshof in Amsterdam geoordeeld dat de kantonrechter de arbeidsovereenkomst ten onrechte heeft ontbonden. Er was geen sprake van een voldragen ontslaggrond. De Volkskrant heeft prematuur tot het beëindigen van de arbeidsovereenkomst besloten, op basis van een onzorgvuldig uitgevoerd intern onderzoek en nog voor er onafhankelijk extern onderzoek had plaatsgevonden.

Voor het hof staat vast dat de klachten over het gedrag van de recensent in ieder geval ten dele terecht waren en dat het vertrouwen van de Volkskrant (DPG Media) in hem beschaamd was. Er was uitdrukkelijk geen sprake van een #MeToo situatie. De recensent valt te verwijten dat hij zich in het berichtenverkeer met vrouwelijke auteurs – de toonzetting, de bewoordingen en de tijdstippen van verzending – onvoldoende rekenschap heeft gegeven van zijn machtspositie als recensent, dat hij eenmaal de indruk heeft gewekt dat een afspraak van invloed zou kunnen zijn op de recensie en dat hij eenmaal informatie heeft gelekt uit een jury waarin hij deelnam. Dit acht het hof onvoldoende om te concluderen dat de recensent zijn positie stelselmatig heeft misbruikt. Het hof volgt de Volkskrant niet in haar oordeel dat de recensent in de door hem afgelegde verklaringen heeft gelogen. Het hof stelt wel vast dat de recensent op onderdelen de waarheid niet heeft gesproken, maar dat wil nog niet zeggen dat hij willens en wetens heeft gelogen. Dit kon mede het gevolg zijn van de informatievoorziening voorafgaand aan de hem afgelegde verantwoording. Op het moment dat de hoofdredacteur concludeerde dat zijn vertrouwen onherstelbaar was beschadigd, bood het interne onderzoek daarvoor onvoldoende grond voor de conclusie dat de arbeidsrelatie ernstig en duurzaam verstoord was en was er nog geen sprake was van een extern, onafhankelijk onderzoek.

Het hof is uiterst kritisch over het interne onderzoek:

• Het was niet tot stand gekomen naar aanleiding van concrete klachten, maar droeg volgens het hof eerder het karakter van een ‘fishing expedition’.
• De adjunct-hoofdredacteur heeft op basis van haar inschatting, een naar eigen zeggen ‘educated guess’, tien vrouwelijke auteurs benaderd die zijn geïnterviewd.
• Er werd geen gebruikgemaakt van een onderzoeksmethode en/of vragenlijst.
• Het onderzoek bevat geen geanonimiseerde gespreksverslagen.
• Concrete data/jaartallen ontbreken en het berichtenverkeer waarvan sprake zou zijn geweest is niet weergegeven.
• Bovendien heeft de recensent het onderzoeksverslag niet ter inzage gekregen.

Ook de wijze waarop het externe onderzoek is uitgevoerd heeft het hof kritiek:

• Er is geen overleg met de recensent of de advocaat over de onderzoeksopdracht gevoerd.
• Op basis van de onderzoeksopdracht leek het externe onderzoek vooral ten doel te hebben het valideren van het reeds uitgevoerde interne onderzoek. Dit heeft de werkgever ter zitting erkend.
• De recensent is niet gehoord en zijn reactie op de klachten zijn door de onderzoekers niet geverifieerd en gewogen in het kader van hun “samenvatting”.

Dit komt de Volkskrant duur te staan. Het hof ziet geen voldragen ontslaggrond, waarmee het verzoek tot ontbinding door de kantonrechter ten onrechte is toegewezen. Dat betekent dat het hof voor de vraag heeft gestaan of de arbeidsovereenkomst van de recensent moet worden hersteld dan wel of aan de recensent een billijke vergoeding moet worden betaald. Het hof ziet geen vruchtbare samenwerking meer tussen partijen, mede omdat de Volkskrant bij herhaling en ook tijdens de zitting heeft aangegeven dat er sprake is van een onherstelbare vertrouwensbreuk.

Het hof bepaalt dat aan de recensent een billijke vergoeding moet worden betaald van €370.000 (bruto) bovenop de transitievergoeding van €32.000 die al door de kantonrechter was toegewezen. De billijke vergoeding wordt, onder verwijzing naar de rechtspraak van de Hoge Raad (arresten Blue Circle en New Hairstyle) gebaseerd op alle omstandigheden van het geval. Bij het verlies van de (waarde) van de arbeidsovereenkomst wordt door het hof rekening gehouden met het feit dat de kans dat de arbeidsovereenkomst tot de pensioengerechtigde leeftijd zou hebben voortgeduurd klein is, gelet op het beschaamde vertrouwen. Het hof halveert de periode. Vervolgens wordt de verwijtbaarheid van beide zijden aan de orde gesteld, waarbij het zwaartepunt ligt bij de wijze van onderzoek door de werkgever. Het hof vindt de gang van zaken uiterst onzorgvuldig en prematuur, onnodig diffamerend en beschadigend voor de recensent. Ook het feit dat de recensent een deel van de verwijten heeft erkend en spijt heeft betuigd, beterschap heeft beloofd en gevraagd heeft om mediation en/of andere oplossingen wordt tot slot meegewogen.

Uiteindelijk is dit een zaak met alleen maar verliezers. De redacteur is geschaad in zijn reputatie en is zijn baan kwijt en de Volkskrant moet, naast reputatieschade, een hoge vergoeding betalen.

Had dat ook anders gekund?

• In dit soort gevoelige situaties – klachten over bejegening, (seksuele) intimidatie, integriteitsschendingen – is het van groot belang om allereerst deugdelijk onderzoek te doen.
• Dat onderzoek moet zorgvuldig plaatsvinden, waarbij de belangen van zowel de klager(s) als de beklaagde moeten worden meegenomen. Aandacht moet bijvoorbeeld worden besteed aan de onderzoeksopdracht, de wijze van onderzoek, het onderzoeksprotocol, de verslaglegging, de verantwoording. Het onderzoek naar de feiten moet verifieerbaar zijn.
• De beklaagde heeft recht op hoor en wederhoor.
• Deskundig objectief onderzoek is essentieel voor de houdbaarheid van volgende stappen.
• En zoals uit deze uitspraak blijkt: géén fishing expeditions.

Van den Brekel advocaten heeft ruime ervaring met integriteitsonderzoeken en kan cliënten daarover adviseren, begeleiden of feitenonderzoek uitvoeren.

Lees hier de volledige uitspraak.

Auteur: Mechteld van den Brandeler