De Sociaal-Economische Raad (SER) heeft op 11 januari 2024 haar advies “Balans in maatschappelijk verlof” gepubliceerd. In dit advies pleit de SER ervoor om de huidige verlofregelingen te bundelen en het verlofsysteem te vereenvoudigen. Naar aanleiding van dit advies heeft het kabinet op 10 april 2024 zijn brief over de uitwerking van de vereenvoudiging van het verlofstelsel gepubliceerd. Het voorstel dat is opgenomen in deze brief is mede gebaseerd op voornoemd advies van de SER.

Aanleiding
De afgelopen jaren is het Nederlandse wettelijke verlofstelsel aangepast en uitgebreid. Denk hierbij aan het (aanvullend) geboorteverlof en (gedeeltelijk) betaald ouderschapsverlof. In het huidige verlofstelsel worden meerdere knelpunten ervaren door zowel werknemers als werkgevers en het UWV. Werkgevers moeten rekening houden met een toenemende diversiteit aan verlofregelingen. Er zijn nu zes verlofvormen rond het krijgen van een kind, die in hoogte, duur, opnamemogelijkheden en manier van aanvragen verschillen. Dit brengt voor werkgevers de nodige administratieve uitdagingen met zich. Daarnaast wordt van werknemers ook het nodige verwacht om tot een goede verlofopname te komen. De praktijk laat zien dat werknemers na een ingrijpende gebeurtenis minder in staat zijn tot het omgaan met deze ingewikkelde regelingen.

Daarnaast zijn er ook maatschappelijke redenen om het verlofstelsel aan te passen. In de maatschappij komen namelijk nieuwe verlofbehoeften op. In het huidige overheidsbeleid wordt steeds vaker een beroep gedaan op informele zorg, zoals mantelzorg. Vanwege het groeiende aandeel ouderen in de bevolking en de hogere gemiddelde leeftijd, en de gelijktijdig afnemende beschikbaarheid van formele zorg, ontstaat een toenemend beroep op mantelzorg. Uit het SER advies volgt dat de huidige wettelijke verlofregelingen, zoals kortdurend en langdurend zorgverlof, onvoldoende mogelijkheden bieden voor de werknemers die te maken hebben met langdurige en structurele zorg. De maatschappij vraagt er dan ook om de positie van de mantelzorger te versterken.¹

Het voorstel
Het kabinet stelt in haar brief van 10 april 2024 ervoor om het verlofstelsel te vereenvoudigen, waarbij de begrijpelijkheid, toegankelijkheid en uitvoerbaarheid centraal staan. Het voorstel is dan ook om de verschillende verlofregelingen terug te brengen naar drie soorten verlof:

1. De zorg voor kinderen. Hieronder worden alle verlofregelingen rond de geboorte van een kind en de zorg voor een kind gebundeld.
   
2. De zorg voor naasten. Het huidige kort- en langdurig zorgverlof wordt samengevoegd tot een zorgverlof dat ruimte biedt voor mantelzorg.
   
3. Persoonlijke situaties. Denk hierbij aan het huidige calamiteitenverlof. Ook een faciliteit voor rouw krijgt in deze pijler een plek.
   

Dit nieuwe systeem moet zorgen voor een vereenvoudigd verlofstelsel waar er meer mogelijkheden bestaan voor werknemers om werk en zorg te combineren. Niet alleen de uitvoering van de verlofregelingen zal eenvoudiger worden, maar dit is ook een kans om de financiering van het verlofstelsel opnieuw te beoordelen en aan te passen. Hopelijk leidt dit nieuwe systeem tot een goede werk-privébalans bij werknemers met zorgtaken.

Of het verlofstelsel daadwerkelijk op de schop gaat en hoe dat er exact uit gaat zien, is natuurlijk nog de vraag. De eerste stappen zijn in ieder geval wel gezet. Wij volgen de ontwikkelingen op dit gebied op de voet en zullen u natuurlijk op de hoogte houden.

U leest de kamerbrief hier.

Auteur: Emma Eijkelenboom

¹ SER (2023) Advies Balans in het maatschappelijk verlof.